از منظر قرآن کریم و روایات متعدد، برنامه ریزی در مکتب تربیتی اسلام اهمیت اساسی داشته به طوری که پیامبر (ص) می فرمایند؛ هرگاه کاری را انجام می دهی از روی علم و اگاهی و تحمل انجام بده و بر حذر باش از این که کاری را بدون آینده نگری و آگاهی انجام داده باشی (مجلسی، 1340).

در متون برنامه ریزی، اعم از برنامه ریزی اقتصادی، اجتماعی و یا آموزشی، صاحب نظران تعاریف گوناگونی از برنامه ریزی ارائه نموده اند که برخی از آن ها بدین قرار هستند:

برنامه ریزی فرایند مداوم، منطقی و دورنگر به منظور مدیریت فعالیت های سازمانی برای رسیدن به هدف های مطلوب و مورد نظر است (فیوضات،1382،ص 17).

برنامه ریزی، فرایندی است که شرایط آینده را پیش بینی و درصدد فراهم ساختن زمینه لازم برای رسیدن به آن شرایط است (میلت [1]، 1968، ص 33 به نقل از ستاری، 1379، ص 21). برنامه ریزی فراگردی است شامل؛ تعیین هدف های مناسب، تشخیص مسائل، نیازها، امکانات و محدودیت ها برای تنظیم برنامه جهت رسیدن به اهداف است (لکت به نقل از فیوضات، 1382، ص34).

برنامه ریزی مشتمل بر تعیین نیازها، تنظیم استراتژی ها، تهیه طرح های اجرایی، و گردآوری آن ها در یک مجموعه یا سند است(زیملمان[2] به نقل از فیوضات، 1382، ص34).

برنامه ریزی فعالیتی متضمن تعیین هدف ها، مقاصد سازمان، تهیه نقشه، برنامه کار و چگونگی تحقق اهداف است (هرسی و بلانچارد به نقل از علاقه بند، 1370، ص14).

مرور تعاریف فوق نشان می دهد که برنامه ریزی فعالیتی فراگردی است که در زمان ادامه داشته و مقطعی و گذرا نمی باشد به علاوه بر تعیین اهداف مطلوب نیز تأکید داشته و لازمه رسیدن به اهداف مطلوب مورد نظر نیز آگاهی و شناخت موانع، محدودیت ها، منابع و امکانات است.

برنامه ریزی فعالیت نسبتاً همه جا گیری است که اشخاص، سازمان ها، جوامع و ملت ها همه به آن می پردازند. برنامه ریزی صرف نظر از این که چه موضوعی را در برداشته باشد، توسط چه کسی انجام شود و این که در خصوص محتوا و محدودیت های آن چه مفروضاتی وجود داشته باشد، به شیوه های مختلف انجام می شود (رابرت وی و همکاران به نقل از سرمد، 1374).

مشخص است که همه افراد و سازمان ها، خواه ناخواه نیاز دارند تا آینده مطلوب را ترسیم و وسایل و امکانات لازم برای رسیدن به اهداف را مهیا سازند؛ به طور خلاصه می توان وجه مشترک تمام تعاریف فوق را چنین دانست:

1) برنامه ریزی، نقشه کشیدن برای آینده و پیش بینی راه دست یابی به آن است.

2) برنامه ریزی، نقشه کشیدن برای دست یابی به هدف ها است.

3) برنامه ریزی، راهی برای هدایت حساب شده فعالیت های انسانی به سوی منظور مشخص است.

4) برنامه ریزی، فراگردی دورنگر، برای جهت دهی منطقی به فعالیت های جمعی است (فیوضات، 1382، 16).

برنامه درسی محصول برنامه ریزی درسی است. برنامه ریزی درسی curriculum planning  curriculum development  

اما از نظر فیلیپ کومز، کارشناس برجسته یونسکو، برنامه ریزی آموزشی (کاربرد تجزیه و تحلیل منطقی در آموزش و پرورش به منظور افزایش کارآیی است) یعنی کار برنامه ریزی آموزشی، تحلیل نظام دار و منطقی مسائل و مشکلات آنی و آتی آموزش و پرورش و تلاش به منظور حل این مشکلات است. این اقدام نهایتاً بهره وری و کارآیی نظام آموزشی را افزایش خواهد داد و محور آن نظام آموزشی تلقی می شود. برنامه ریزی آموزشی را می توان (سازماندهی یا اصلاح فعالیت ها، تجهیز منابع و امکانات آموزشی برای تحقق بهتر اهداف آموزشی ) تعریف نمود.